Bewustzijn
Daar waar in de top fysieke verschillen niet meer van doorslaggevende betekenis zijn en ook elk talent in zijn of haar (jeugd)opleiding leert wat concentratie, aandacht e.d. inhouden, moet worden gezocht naar het diepste fundament waarop succes en gelukservaring kunnen rusten. Dit fundament noemen we het bewustzijn. Het risico van mentale training is namelijk dat het aangeleerde trucje teveel aandacht wegneemt en contraproductief werkt. De sporter gaat zich teveel focussen op de aangeleerde trucjes en blijft daarmee ‘vastzitten’ in het hoofd en blijft dus weg bij de intuïtie, het ‘gevoel’, het gebied waarin het aangeboren talent schuil gaat. Immers dat wat in het verstand zit, is slechts aangeleerd en dient ter verfijning van het talent. Maar om dat talent te kunnen verfijnen, zal dit talent onder de verdrukking van de ratio vandaan moeten komen. Dat is volgens onze visie de kern van de sportpsychologische ondersteuning. De essentie van sportpsychologische ondersteuning kan derhalve worden teruggebracht tot het in balans brengen van het gevoel (intuïtie, talent e.d.) en het verstand (aangeleerde (stress) coping-strategieën e.d.). Eerst in de persoonlijkheid, vervolgens gespecificeerd naar de te leveren prestatie.
Hierbij ga ik dus uit van de principes uit de Acceptance and Commitment Therapy (ACT), waaronder het begrip Mindfulness. Bewustwording en leren ‘bewust zijn’ zijn daarbij de centrale thema’s. Inmiddels heeft de reguliere psychologische hulpverlening deze van oorsprong Oosterse (Boeddhistisch/Taoïstisch) uitgangspunten terug ingelijfd en van moderne labels voorzien zoals ACT en MBCT (Mindfulness Based Cognitive Therapy). In het kort komt het er op neer, dat bij het geven van psychologische adviezen op de eerste plaats het inzicht in eigen sterke en minder sterke persoonlijkheidstrekken moet worden vergroot. Deze trekken moeten ook kunnen worden (h)erkend en beleefd. De sportpsycholoog zal samen met de betrokkene hierin een optimalisatie moeten zoeken. Vervolgens kan vanuit de gevonden optimale situatie (lees: geestelijke balans of stabiliteit) worden geprobeerd om essentiële mentale vaardigheden aan te leren. Het gaat om het leren leven in het talent. Niet met het talent. Je hebt namelijk niet een talent, je bent het talent. Wanneer je het talent beschouwd als een ding dat ‘te hebben’ valt, ga je van de veronderstelling uit dat het te sturen valt (met het verstand), wat een misvatting is. De ratio kan niet aan het roer staan bij het talent en de intuïtie. Het kan er slechts naast staan. Talent en intuïtie laten zich niet controleren.
